Тувинские имена тибетского происхождения - Төвүт уктуг аттар

Төвүт уктуг аттар Тувинские имена тибетского происхождения Адыяа — бижектиг, чепсектиг Айыжы – аюуш – аас-кежиктиң чеди бурганнарының бирээзи Айыраа – санскр. аюур «эмнеп турар» Ананды — өөрүшкүлүг, Будда бурганның өөреникчизи Аракчаа — сагыызын, камгалакчы Аранчын — эртемниг, үнелиг Араптан — дыка быжыг, күштүг, кадыг Арапчор — бай-шыдалдыг, шупту четчир Артына — эртине Арыяа — бурган ады Баазаң — пятница, неделяның чеди хонуунуң беп дугаар хүнү Бавуу — маадыр, дидим Бадра — азыранды, өстүрген төл Бадымаа — лотос, лянхуа чечек Базыр (Мазыр) – санскр.: ваджра – очур Базыр-Сат (Базыр-Сады) – санскр.: Ваджрасаттва – Очурсады бурган Базыр-Тараа – санскр.: Ваджрадхара – Очурдаара бурган Бал — опан-эрес, оттуг, иштинден күштүг Балган – улуг бүзүрел-чүдүлге. Балдан — от бүргээн, күштүг Балдаң — тергиин, тулган Бал-Доржу — иштинден энергиялыг алмаз (эртине даш) Балчат – өндүр алдарлыг Балчын — от берикчизи, чалбыыш өөскүдүкчүзү Балчыр, Балчырак — улуг ужурал Балчыт, Билчит — чалбыыштыг от Бандан — сүр-күчүлүг, күштүг Барчын (Барчың) – төв.: кыдыг-кызыгаарга четкен Бегзи — Чамзырын бурганның төвүт ады; куяк Бириңлей (Бүрлей, Бүрүле, Бирлей) – ниити каттышкан үүле-херек; ыдыктыг бойдусадыларның ачы-буянныг үүле-херээ Бойду – бурган шажынчы тергиини, ыдыктыы; чырыткы; Будда байдалы Бүлчүң (Бүлчүн, Булчуӊ, Булчун) – дээжи, бир чүвениң эң экизи, эң бажы Бүрбү — четверг, юпитер, шажын ёзулалынга ажыглаар тускай бижек ады Бүрүлбаа — өргүлдүң бир хевири Бумба — суббота, сатурн Бумба – төв.: Сатурн, суббота (чеди-хонуктуң алдыгы хүнү) Галдан — аас-кежиктиг Даваа — понедельник, ай Дагба — арыг, ээ, эдилекчи Дажы — өлчейлиг, кежиктиг Дамба — дээди, арыг, чаяаттынган ыдык Дамбал — ыдыкшылды көвүдедир Дамбыл — даң-хаяазы, аас-кежик Дамбырал — бот-бодунга харылзаа, харылзаалыг Дамдың — аът баштыг бурганның ады, Хаянгирваа бурганга мактал ады Дамчай — кончуг күштүг Дандар — шажын тугу Данзын — шажынның чөлеңгиижи Данзырын — дорт чүткүлдүг Даңгаа — өндүр өөрүшкү Даржаа — өргүн делгерээн Дарыма — ном, бурган номналы, өөредиг Дежит, Дижит — 1) аас-кежиктиг 2) күш, алдар, күчү-күш Делег — өлчейлиг, кежиктиг Дембирел — чүдүлге дээш демиселчи Демчик — Идамга хамааржыр бурган ады Дирчин — эчизинге, туюлунга четкен Довуу (Товуу) – дошкун, килеңниг Дойнур — эң-не онза үнелиг Докмит — моондак чок, бүгү тала-биле сайзыраан Долгар — Ак-Дарийги бурганның ады Долума — Дарийги бурган ады Долчуң, Долчаң — Ногаан-Дарийги бурганның ады Домбуу — ыдыктыг дириг амытан Дондук — угаанныг, билдилиг Дондуп — үүлези бүдүнгүр Доңмит (Догмид) – адааргак эвес Допчуң — күш-шыдалдыг Доржу — алмаз; кадыг быжыг, мөөңнээн чаңнык оду Дүү-Дарый — Дарийги бурган Дукар, Дугар, Дүгер — кыс бурган ады, ак бедик сүвүр Ёндан, Чондан — чаагай мөзү-шынар, эртем-билиг Ёнзак — шуптузун чедип алган Ёнзан – мерген угаанныг башкы Идам — ниити бурганнар ады Ирма — чемге салыр холуксаа Каваа — өөрүшкүлүг, ынак Калзаң — өндүр салымныг, аас-кежиктиг Калындүү — бурган башкының өөредиин кыскаладыр өөредири Кандан — өөрүшкү Канзай — ном номчууруңга херек ыдыктыг чүүлдерниң ниити ады Канчыыр(-оол) — Будда бурганның сургаалдарын бижээн 108 номдан тургустунган өөредиг (судурлар) Карыма, Карма — хуу-салым, үүле Кенден — хуурак, буянңыг кижи, эки өңнүк Кечил — хуурактарның лама сагылы Комбу — өндүр идегел Кончук — кончуг үнелиг, ховар Коңгар — Ак-идегел деп бурбанның ады Кочаа — октаргайда хостуг чер Күнзеңмаа — бүгүдениң чаагай иези Күр-Седи — эң-не ховар Кумзат — хүрээге ном эгелээр башкы Кунга — бүгүдениң өөрүшкүзү, бүгүде ынак Кундан — Ыдыктыг Далай-Лама башкының бир ады Кунчун (Күнчүн) – бүгүнү болгаап чөпшээреп турар Куңаа — шуптузун чедип алган Лагва — среда, Меркурий Лама — Римпоче башкы Лаңзыы — инек кадарчызы кижи Ликсок — эки чүвени бөлүп алган Лодой — угтанныг Лодой-Дамба — чаяаттынган угаан Лопсан — эки чырык угаан, кедергей шевер Лопсан-Самбуу — кедергей шевер буян Лүдүп, Люндуп — шаптаараазын, моондак чок бүдүрер Лхама — өндүр ие, шажын-чүдүлгениң чаякчызы, камгалакчызы Мадаңмаа — чечек кыс Майдыр — келир үениң Будда бурганының ады Максыр — селеме, хылыш Максыржап – Яманың кадынынга камгалаткан. Мандал – мандала: 1. октаргай тургузуу; 2. шажынчыларның өргүл салыр тускай херексели Мандараа — Дарийги бурган Маңзырыкчы (Банзарыкчы, Мазырыкчы) – чүдүлгениң беш таңныылы Маңмаа — вторник (кыс) Матпа — чүү-даа чүвеге тура дүшпес Мижит — шимчеш дивес утпас угаан Мижит-Доржу – очур дег быжыг туруштуг Минчиир – өскертинмес Мичик – үрелип бузулбас, мөңге Моламдай – алгыш-йөрээл Мунзук — эки бүдүштүг, долу чаялгалыг Мыңмыр — вторник, марс Найдың, Найдан — быжыг туруштуг Наксыл — караңгы дүмбейден адырылган, күштүг Намгай – космос, дээр Намдак — шуут арыг, арыг шынчы Намзат — бурган ады, чырыдыкчы Намзырай, Чамзырай — соңгу таланың өндүр чаякчы камгалакчызы Намнаң – эки херел Намчак – октаргай демири Намчалбаа — ёзулуг тиилээр кыс Намчыл — ёзулуг тиилекчи, бай-шыдалдың, буян-кежиктиң бурганы Нансалмаа — чырык кыс Нанчыт – сес херелдиглер; судур ады Натпит – аарыг чок Натсак, Насак – октаргайның Натсак-Доржу – октаргайның очуру Нима — воскресенье, хүн Норбу — үнелиг эртине Норжуң — эртине үлээр Норзун – байлактыг; байлактар ээзи Норпул – үнелиг чырыткы Нүрсат, Нүрзет — ыдалаар, илбилээр; дүрген Ойдуп — хуулгаазын чорук, илби-шиди Оржуңмаа (Уржуңмаа, Уржаана) – санск. уржина: бурганнарның бажын каастаан эртинелиг бөрт Осур — херел, херелдиг Очур — алмаз, кадыг-быжыг, күчүлүг мөөңнээн чаңнык. Доржу, Базыр деп аттарның моол хевири. Өлаай — Чер бурганы Пагба – ыдыктыг, буянныг Парыңмаа — Дарийги бурган Самбуу — чаагай буянныг Самбылдай – улгадыышкын Самдан — быжыг сеткил Самыяа – сүзүк-чүдүлгеде быжыг туруштуу, сүзүк-чүдүлгени сагыыры, сагыл Санаа — салым-чаяанныг Сандак — чажыт эдилекчи Сандан — шыдамык чорук, өршээл Санчаа — бурган ады, будда деңнелинге чедери Санчай, Санчы — Будда бургаңның бир ады Санчат, Симчит — будда сеткили Севек — амыдыралдың долу кызыгаары, назы хемчээр Севекпит — өлүм чок, төнчү чок назын Севил — назы арыглаар, узун назын Севилбаа — узун назылыг кыс Севээн — назы тудар Седен — узун назылыг, долу амыдыралдыг Седип — амыдырал бодаралы Сембил — чечектелип мандаан Сендең, Сендиң — сандан ыяш Сенди — назын номналы Серен — узун назын Серенмаа — узун назылыг кыс Сереп – төрел Сержиң — Бурганга өргүл, номчулга Серимаа – узун назылыг ие Сиириң — узун назын Содунам — ачы-буян, хавыяа Сотпа — ханы угаан, бодал Соютмаа — туттунуп шыдаар кыс Сүрүң — сагыызын, камгалакчы Суваң — күштүг эрге Сундуй — илбилиг сөстүң хурааңгайы, улуг судур ном ады Тактаң – алдаржаан, алдарлыг Тарба, Тарбаа — хосталып адырлыры, нирвана, хостакчы Тая – кыдыг-кызыгаар Тойбу – чарлал, медээ Тойбу-Хаа – өөрүнчүг медээ Түгжү – өршээл Туван – аржыларныӊ (аскеттерниң) чагырыкчызы. Будданы ойзу адаар аттарының бирээзи